رصدخانه های ایران، گنجینه های علم نجوم - مرکز فروشگاهی

به گزارش مرکز فروشگاهی، از دیرباز، نگاه انسان به آسمان پرستاره، جاذبه ای ویژه داشته است. کنجکاوی برای فهم اسرار جهان هستی، انسان را بر آن داشت تا در پی شناخت بیشتر پدیده های آسمانی باشد. ایرانیان نیز از این قاعده مستثنا نبوده و از گذشته های دور، در حوزه علم نجوم گام های استواری برداشته اند. رصدخانه های ایران، گنجینه های گرانبهایی هستند که علاوه بر میراث علمی و فرهنگی ارزشمند، زمینه تحقیق و پژوهش در زمینه نجوم را برای اخترشناسان امروز فراهم می آورند.

یکی از زیباترین جلوه های طبیعت، نمای ستارگان در شب است؛ به همین منظور افراد به مکان های مختلفی چون رصدخانه های ایران سفر می کنند تا بتوانند این زیبایی ها را از نزدیک دیدن کنند.

انسان همواره برای درک نظام حاکم بر طبیعت، تلاشی مداوم داشته است. شناخت پدیده های آسمانی بخشی از این تلاش ها به شمار می آید؛ به همین دلیل، اخترشناسی از گذشته های دور مورد توجه قرار گرفته است. ستاره شناسان باستانی تنها چیزهایی را درک می کردند که می توانستند با چشم غیرمسلح یا تلسکوپ های ساده ببینند؛ اما امروزه ابزار زیادی را مورد استفاده قرار می دهند تا ناشناخته های جهان را کشف کنند. تلسکوپ های بزرگ با تصاویری از فضا به ستاره شناسان کمک می کنند تا درباره اجرام نسبتا نزدیک به زمین مثل خورشید، سیارات و ستاره های دنباله دار مطالعه کنند.

دانشمندان برای شناخت اجرام دورتر، از تلسکوپ های رادیویی بهره می گیرند. آن ها از رایانه ها نیز استفاده می کنند تا به اطلاعات مربوط دست یابند. این ابزارها در سازه هایی به نام رصدخانه در اختیار ستاره شناسان و علاقه مندان به علم نجوم قرار می گیرد تا اطلاعات جدیدی را به دانش اخترشناسی اضافه کنند. در کشور ایران نیز از گذشته تا امروز رصدخانه های زیادی از طریق دانشمندان و محققان بنا شده است که هر یک ویژگی ها و ابزار های مخصوص به خود دارند؛ رصدخانه هایی که از دیدنیهای ایران به شمار می روند.

لیست رصدخانه های ایران:

• رصدخانه مراغه
• رصدخانه کاسین
• رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی
• رصدخانه ابوریحان بیرونی
• رصدخانه دانشگاه کاشان
• رصدخانه و آسمان نمای دانشگاه بیرجند
• رصدخانه ابن صلاح همدانی
• رصدخانه شهرداری فسا
• رصدخانه مهر بوشهر
• رصدخانه زعفرانیه
• رصدخانه و آسمان نمای آلاشت
• رصدخانه بخش فیزیک دانشگاه فردوسی مشهد
• رصدخانه کوثر اصفهان
• رصدخانه دانشگاه زنجان

رصدخانه مراغه

• آدرس: استان آذربایجان شرقی، مراغه، خیابان رصدخانه، رصدخانه مراغه

رصدخانه مراغه یکی از مهم ترین آثار تاریخی به جای مانده از عصر ایلخانی است که به دستور هلاکوخان و با تلاش های خواجه نصیرالدین طوسی، از طریق معمار برجسته آن دوره ساخته شد. این رصدخانه که در حال حاضر تنها بخش های اندکی از آن به جای مانده است، در سال 638 شمسی روی یک تپه 110 متری در نزدیکی مراغه احداث شد.

مراحل ساخت رصدخانه مراغه 15 سال به طول انجامید. در این سال ها خواجه نصیرالدین طوسی، کتاب زیج ایلخانی را به کمک دیگر دانشمندان تالیف کرد. رصدخانه مراغه زمانی ساخته شد که هنوز تلسکوپ و تجهیزات مدرن نجومی به وجود نیامده بودند و ابزار نجومی این رصدخانه، حاصل تلاش دانشمندان ایرانی بود.

عظمت رصدخانه مراغه به قدری بود که آن را برای سال ها به عنوان بزرگ ترین رصدخانه جهان می شناختند. ساختمان اصلی رصدخانه مراغه به صورت برجی استوانه ای با قطر 22 متر ساخته شده بود و ضخامت دیوارهای برج به 80 سانتی متر می رسید. در معماری داخلی این برج از قلوه سنگ و سنگ های برش خورده و گچ استفاده شده بود.

در کنار ساختمان اصلی رصدخانه مراغه، دو ساختمان دیگر نیز وجود داشت که یکی به عنوان استراحتگاه کارکنان مورد استفاده قرار می گرفت و دیگری کتابخانه ای شامل 400 هزار نسخه کتاب خطی بود. ابزارآلات و تجهیرات نجومی پیشرفته ای در این رصدخانه استفاده شده بود که از بین آن ها می توان به ذات الربع (دیواری به شعاع 430 سانتی متر)، کره های ذات الحق، حلقه اعتدالی و حلقه سموت اشاره کرد.

رصدخانه کاسین

• آدرس: استان لرستان، خرم آباد، رصدخانه کاسین

رصدخانه کاسین به عنوان مدرن ترین رصدخانه خاورمیانه مطرح است. این رصدخانه در ارتفاع 1700 متری از سطح دریا در شهر خرم آباد ایران و بر فراز قله کوه مدبه معروف به بام خرم آباد قرار گرفته است.

رصدخانه کاسین دارای 16 تلسکوپ است که درمیان آن ها تلسکوپ خورشیدی کرون ادو و تلسکوپ مرکزی سلسترون از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. علاوه بر تلسکوپ ها، این مجموعه از سه آسمان نما تشکیل می شود که یکی ثابت و دو تای دیگر متحرک هستند. این رصدخانه دارای سالن آمفی تئاتر، نمایشگاه عکس، کتابخانه و سالن رباتیک است.

رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی

• آدرس: استان آذربایجان شرقی، شهرستان تبریز، 45 کیلومتری شهر تبریز، رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی

رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی در 45 کیلومتری جنوب شهر تبریز بر فراز کوه سهند قرار گرفته است. این رصدخانه شامل یک تلسکوپ خورشیدی انکساری است که پدیده های خورشیدی و لک ها و شراره ها را بررسی می کند.

رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی دارای دو تلسکوپ 40 و 60 سانتی متری با پانل الکترونیکی است. همچنین یک تلسکوپ فعال 24 اینچی (60.96 سانتی متر) در سال 2016 به این مرکز اضافه شد. هرکدام از این تلسکوپ ها در گنبد های جداگانه ای قرار گرفته اند؛ گنبدهایی که هریک سه طبقه دارد.

از دیگر امکانات رصدخانه خواجه نصیر الدین طوس می توان به ژنراتور 32 کیلو وات، ژنراتور پنج کیلو وات و ساختمان پژوهشگران اشاره کرد. خواجه نصیرالدین طوسی در حال حاضر بزرگ ترین رصدخانه فعال کشور است.

رصدخانه ابوریحان بیرونی

• آدرس: استانفارس، شیراز، چوگیها، رصدخانه ابوریحان بیرونی

رصدخانه ابوریحان بیرونی در شمال شهر شیراز قرار گرفته است. این رصدخانه متعلق به دانشگاه شیراز است و تلسکوپ انعکاسی به قطر 51 سانتی متر دارد. رصدخانه ابوریحان بیرونی همچنین مجهز به دستگاه نورسنج و کامپیوتر است.

رصدخانه ابوریحان بیرونی در سال 1355 شمسی افتتاح شد و دومین رصدخانه بزرگ کشور پس از مراغه به شمار می رود. این رصدخانه در میان رصدخانه های فعال کشور، جایگاه ویژه ای را در زمینه تحقیقات نجومی به خود اختصاص داده است. از اهداف این مرکز باید به انجام رصد های حرفه ای نجوم، آموزش دانشجویان و ترویج علم نجوم اشاره کرد.

رصدخانه دانشگاه کاشان

• آدرس: استان اصفهان، کاشان، نیاسر، رصدخانه دانشگاه کاشان

رصدخانه دانشگاه کاشان در ارتفاعات شهر نیاسر قرار گرفته است. کلنگ احداث این رصدخانه در سال 1379 شمسی، برزمین زده شد. این مراسم، هم زمان با بزرگداشت غیاث الدین کاشانی برگزار شد که یکی از اخترشناس برجسته ایران است. در سال 1385 شمسی بخش رصدخانه با زیربنای حدود 150 متر مربع و فضایی حدود سه هزار متر مربع که شامل پارکینگ و فضای سبز است، به عنوان فاز اول مجموعه راه اندازی شد.

رصدخانه دانشگاه کاشان به لحاظ آموزشی و پژوهشی جزو رصدخانه های مهم کشور محسوب می شود؛ زیرا به انواع تلسکوپ ها مجهز است و از نظر مکان جغرافیایی در موقعیت بسیار خوبی قرار گرفته است. در حال حاضر، ابزارهای اپتیکی و دستگاه های تصویر برداری مهم ترین ابزارهای این رصدخانه را تشکیل می دهند.

گنبد تمام اتوماتیک رصدخانه دانشگاه کاشان با قطر 4.5 متر به صورت دوجداره ساخته شده است که تلسکوپ اصلی، داخل آن قرار گرفته است. تلسکوپ 16 اینچی (40.64 سانتی متر) درون گنبد یکی از فعال ترین تلسکوپ های ایران به شمار می رود.

6 دستگاه تلسکوپ در اندازه های گوناگون و چهار دستگاه دوربین دوچشمی بزرگ از دیگر ابزارهای اپتیکی رصدخانه دانشگاه کاشان هستند. در این رصدخانه، یک دستگاه دوربین CCD، یک دستگاه ویدئو CCD و یک دوربین عکاسی دیجیتال با قابلیت تصویربرداری نجومی وجود دارد. از دیگر امکانات این مرکز می توان به دستگاه آسمان نمای آموزشی، مجموعه ای از کتاب ها و فیلم های نجوم مقدماتی، نجوم حرفه ای و نجوم قدیم اشاره کرد.

رصدخانه و آسمان نمای دانشگاه بیرجند

• آدرس: استان خراسان جنوبی، بیرجند، رصدخانه دکتر مجتهدی دانشگاه بیرجند

رصدخانه دکتر مجتهدی گروه فیزیک دانشگاه بیرجند در سال 1388 شمسی در طول مراسمی با حضور استاندار خراسان جنوبی، ریاست و معاونت محترم دانشگاه علوم و گروهی از فرهیختگان شهر افتتاح شد.

رصدخانه دکتر مجتهدی در دومین قله مرتفع منطقه، در فاصله 55 کیلومتری مرکز استان بیرجند و 10 کیلومتری شهر مود و پنج کیلومتری روستای کاهی قرار گرفته است. ساختمان رصدخانه با زیر بنای 500 متر مربع شامل اتاق کنفرانس، اتاق های اداری، آسمان نما، دو واحد سوئیت مسکونی جهت اسکان محققان و پارکینگ است.

از دیگر ابزارهای رصدخانه دکتر مجتهدی می توان به تلسکوپ چهار اینچی (10.16 سانتی متر)، تلسکوپ هشت اینچ (20.32 سانتی متر) دابستونی و تلسکوپ 10 اینچ (25.4 سانتی متر) دابستونی، تلسکوپ خورشیدی 40 میلی متری کرون ادو و آسمان نما اشاره کرد. گنبد اصلی و اتاقک 4.5 متری آلومنیومی رصدخانه دارای تلسکوپ چهار اینچی (10.16 سانتی متر) سلسترون هستند.

دور بودن از شهرها و آبادی های اطراف، آسمان کویری و پر ستاره با درصد بخار کم، رصدخانه دکتر مجتهدی را تبدیل به مکانی مناسب برای انجام پژوهش های نجومی کرده اند؛ به طوری که این رصدخانه یکی از چهار نامزد احداث رصدخانه ملی ایران به شمار می رفت.

رصدخانه ابن صلاح همدانی

• آدرس: استان همدان، همدان، پارک حاج عنایت

رصدخانه ابن صلاح همدانی بر فراز تپه حاج عنایت در شمال شرقی شهر همدان قرار گرفته است. این رصدخانه از طریق شهرداری همدان در سال 1382 شمسی راه اندازی شده است و از طریق معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری همدان اداره می شود. رصدخانه ابن صلاح همدانی مجهز به دو گنبد آسمان نما با تجهیزات کامل الکترونیکی پیشرفته است. گنبدها با قطر بیرونی 6 متر و قطر داخلی 4.5 متر، دو تلسکوپ ثابت و گردان را شامل می شود.

رصدخانه شهرداری فسا

• آدرس: استان فارس، فسا، تپه کدیوری، رصدخانه شهرداری فسا

رصدخانه شهرداری فسا در سال 1378 شمسی در سمت راست ورودی شهر فسا بر تپه ای بنام کدیوری بنا شد. این رصدخانه در ابتدا دارای اتاق تلسکوپ، اتاق افلاک نما و یک تلسکوپ 6 اینچ (15.24 سانتی متر) نیوتونی بود. مدتی بعد یکی از اهالی شهرستان با دیدن علاقه اعضای تحقیقاتی این مجموعه، یک دستگاه تلسکوپ 10 اینچی (20.32 سانتی متر) و یک دستگاه عکسبرداری CCD به این مرکز اهدا کرد. سپس با افزایش تعداد محققان مرکز، شهرداری یک مجموعه علمی را شامل فیزیک و نجوم راه اندازی کرد. علاوه بر آن در سال 1383 شمسی یک تلسکوپ 14 اینچی (35.56 سانتی متر) نیز خریداری شد.

رصدخانه شهرداری فسا به عنوان بزرگ ترین رصدخانه آماتوری جنوب ایران، در سال 1386 شمسی به عنوان برترین گروه نجوم کشور و در سال 1385، 1386 و 1387 شمسی به عنوان قوی ترین گروه رویت هلال ماه در کشور شناخته شد. این رصدخانه همچنین در همین زمینه رکورد های جهانی به ثبت رسانده است. رصدخانه فسا امروزه به یکی از جاذبه های گردشگری این شهر تبدیل شده است.

رصدخانه مهر بوشهر

• آدرس: استان بوشهر، بوشهر، روستای گورک سادات، رصدخانه مهر بوشهر

رصدخانه مهر بوشهر در 30 کیلو متری شهر بوشهر در روستایی بنام گورک سادات واقع شده است. این رصدخانه دارای یک تلسکوپ 16 اینچی (40.64 سانتی متر) است که از طریق آن 145 هزار جرم آسمانی قابل رصد است. رصدخانه مهر بوشهر به بزرگ ترین رصدخانه دانش آموزی کشور مشهور است ؛ چراکه گنبدی به قطر 6 متر دارد. این رصدخانه در سال 1384 شمسی تاسیس شده است و به آموزش و پرورش تعلق دارد.

رصدخانه زعفرانیه

• آدرس: استان تهران، تهران، زعفرانیه، بوستان زعفرانیه، رصدخانه زعفرانیه

رصدخانه زعفرانیه نخستین مرکز آموزشی نجوم در ایران است که در رده سنی کودک و نوجوان فعالیت می کند. این مرکز در سال 1367 شمسی فعالیت خود را آغاز کرده است. رصدخانه زعفرانیه تا به امروز پیروز به پرورش ستاره شناسان بسکمک شده است که در آزمون ها و المپیادهای نجوم مقام های بالایی را به دست آورده اند. بعضی نیز فعالیت خود را به عنوان مدرس در مراکز مشهور اخترشناسی آغاز کرده اند.

احداث اولین آسمان نمای کشور، انتشار اولین تقویم نجومی، برگزاری اولین گالری تصاویر نجومی، برگزاری روز نجوم و روز فضا و ساخت اولین تلسکوپ را می توان به عنوان فعالیت های مهم رصدخانه زعفرانیه نام برد. این رصدخانه در حال حاضر (بهار 1403) موقتا تعطیل است.

رصدخانه و آسمان نمای آلاشت

• آدرس: استان مازندران، آلاشت، رصدخانه و آسمان نمای آلاشت

رصدخانه و آسمان نمای آلاشت، تنها رصدخانه استان های شمالی کشور است که روی یکی از تپه های سواد کوه در استان مازندران قرار گرفته است. این تپه حدود 50 متر ارتفاع دارد و از سه طرف به پرتگاه و از طرف دیگر به دامنه کوه محصور شده است؛ به همین دلیل رفت و آمد ها تنها با پای پیاده یا از طریق پلکان امکان دارد. از آنجایی که ارتفاع رصدخانه آلاشت از سطح دریا 1,815 متر است؛ می توان این رصدخانه را به عنوان بلندترین رصدخانه ایران معرفی کرد.

در رصدخانه آلاشت دو دستگاه تلسکوپ 14 و 6 اینچی (35.56 و 15.24 سانتی متر) زیر گنبدی به قطر چهار متر نصب شده اند. همچنین دو تلسکوپ نیم متری دیگر نیز در این مجموعه وجود دارد.

از دیگر امکانات رصدخانه آلاشت می توان به آسمان نما، ترازوی نجومی، مجموعه کامل نرم افزارها، کتاب، عکس، پوسترهای اخترشناسی، اتاق رایانه و سالن همایش اشاره کرد. از آنجایی که نور خورشید در روز مانع دیدن ستاره ها است، کار رصد بیشتر در شب انجام می شود.

رصدخانه بخش فیزیک دانشگاه فردوسی مشهد

• آدرس: استان خراسان رضوی، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، رصدخانه بخش فیزیک دانشگاه فردوسی مشهد

رصدخانه دانشگاه فردوسی مشهد در دهه 40 شمسی از طریق دکتر محمد علی سعادت بنا شد. اولین تلسکوپ این رصدخانه از نوع انکساری و با قطری حدود 15 سانتی متر بر پایه ای فلزی نصب شده بود. با توجه به موقعیت مکانی رصدخانه و نزدیکی آن به مرکز شهر، استفاده از تمام ابزار اپتیکی امکان پذیر نبود و بیشتر برای آموزش و آشنایی دانشجویان با مبانی نجوم یا اجرای بعضی پروژه های عکسبرداری از اجرام پرنور مانند ماه و خورشید و... به کار می رفت.

در اوایل دهه 70 شمسی به همت مرحوم زنده یاد دکتر محمدتقی عدالتی، استاد نجوم دانشگاه فردوسی مشهد، دو دستگاه تلسکوپ بازتابی اشمیت کاسگرین هشت اینچ و 14 اینچ (20.32 و 35.56 سانتی متر) و یک دستگاه آشکارکننده CCD به تجهیزات این رصدخانه افزوده شد.

اوج فعالیت های رصدخانه دانشگاه فردوسی مشهد، در خرداد 1383 شمسی و هم زمان با پخش زنده اینترنتی گذر زهره از مقابل خورشید است. در حال حاضر بازدیدهای عمومی مدارس، مراکز آموزشی و دانشگاه ها از این رصدخانه به همراه امکان استفاده دانشجویان و دانش آموزانی که طرح های رصدی آن ها از طریق گروه فیزیک دانشگاه فردوسی به تصویب برسد، مهم ترین فعالیت های این رصدخانه را تشکیل می دهند.

رصدخانه کوثر اصفهان

• آدرس: استان اصفهان،اصفهان، منطقه قجاوند

رصدخانه کوثر یکی از مدرن ترین رصدخانه های آماتوری و حرفه ای در ایران بود. این رصدخانه کنترل از راه دور، پروژه ای مشترک میان مراکز پژوهشی بود. ساختمان و گنبد رصدخانه کوثر از طریق مهندسان ایرانی طراحی شد.

رصدخانه کوثر بزرگ ترین رصدخانه ایران نبود؛ اما از لحاظ فناوری های به کار رفته در رتبه ای بالاتر از دیگران قرار داشت. این فناوری ها شامل کنترل از راه دور، پخش زنده اینترنتی و نرم افزارهای شبیه سازی بودند. پروژه های مشترک بین المللی با دانشگاه ها و مراکز پژوهشی، رصدخانه کوثر را به رصدگران سراسر جهان معرفی کرد. پروژه فونیکس به عنوان یک فناوری ایرانی، یک برنامه کنترل از راه دور بود که کاربران را از طریق شبکه محلی به رصدخانه کوثر متصل می کرد. یکی دیگر از دستاوردهای رصدخانه کوثر، پروژه کاوشگر ماه نام داشت که در واقع دائره المعارفی شامل اطلس ماه و نقشه ماه بود.

رصدخانه دانشگاه زنجان

• آدرس: استان زنجان، زنجان، رصدخانه دانشگاه زنجان
• ساعت فعالیت: چهارشنبه ها از ساعت 18 تا 22

طرح رصدخانه دانشگاه زنجان با مساحت 260 متر مربع در سال 1381 شمسی به همت تعدادی از اساتید گروه فیزیک و همکمک مسئولان دانشگاه به تصویب رسید و در سال 1389 شمسی ساختمان و گنبد آن ساخته شد. ساختمان این رصدخانه دو طبقه است و بر پشت بام آن، اتاق رصد قرار گرفته است که گنبد 4.5 متری بالای آن، از دور خودنمایی می کند.

گنبد رصدخانه دانشگاه زنجان از نوع آلومینیوم کامپوزیت تک جداره است. این گنبد که در زنجان ساخته شده است، در نوع خود گنبد بزرگی به شمار می رود و از نظر مقاومت در برابر باد و دیگر عوامل جوی بسیار منحصربه فرد است. گنبد به طور مکانیکی دارای دو حرکت افقی و عمودی است و از این طریق امکان رصد هر بخش از آسمان را به رصدکننده می دهد.

تلسکوپ اصلی رصدخانه دانشگاه زنجان از نوع بازتابی 16 اینچ (40.64 سانتی متر) اشمیت کاسگرین Meade با استقرار استوایی و پایه ثابت بتنی است. از دیگر تجهیزات نجومی رصدخانه می توان به تلسکوپ نیوتونی هشت اینچی (20.32 سانتی متر) Sky Watcher، تلسکوپ بازتابی هشت اینچی اسمیت کاسگرین و دو دستگاه کامپیوتر به همراه نرم افزارهای نجومی اشاره کرد. این رصدخانه، هر هفته چهارشنبه در صورت مساعد بودن شرایط جوی، پذیرای علاقه مندان آسمان خواهد بود.

نکات تکمیلی:

1: رصدخانه مراغه، یکی از مهم ترین آثار تاریخی به جای مانده از عصر ایلخانی است که به دستور هلاکوخان و با تلاش های خواجه نصیرالدین طوسی ساخته شد. این رصدخانه که زمانی به عنوان بزرگ ترین رصدخانه جهان شناخته می شد، دارای ابزارآلات و تجهیزات نجومی پیشرفته ای بود که حاصل تلاش دانشمندان ایرانی آن دوره بود.

2: رصدخانه کاسین، مدرن ترین رصدخانه خاورمیانه، در ارتفاع 1700 متری از سطح دریا در شهر خرم آباد قرار گرفته است. این رصدخانه دارای 16 تلسکوپ از جمله تلسکوپ خورشیدی کرون ادو و تلسکوپ مرکزی سلسترون است و امکانات دیگری همچون سالن آمفی تئاتر، نمایشگاه عکس و کتابخانه را نیز در خود جای داده است.

3: رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی در 45 کیلومتری جنوب شهر تبریز بر فراز کوه سهند قرار گرفته است. این رصدخانه که بزرگ ترین رصدخانه فعال کشور است، دارای تلسکوپ های خورشیدی و تلسکوپ های 40 و 60 سانتی متری با پانل الکترونیکی است. امکانات دیگری همچون ژنراتور و ساختمان پژوهشگران نیز در این مجموعه وجود دارد.

4: رصدخانه ابوریحان بیرونی در شمال شهر شیراز و متعلق به دانشگاه شیراز است. این رصدخانه دارای تلسکوپ انعکاسی 51 سانتی متری، دستگاه نورسنج و کامپیوتر است. این رصدخانه دومین رصدخانه بزرگ کشور پس از مراغه محسوب می شود و جایگاه ویژه ای در زمینه تحقیقات نجومی دارد.

5: رصدخانه دانشگاه کاشان در ارتفاعات شهر نیاسر قرار گرفته است و از نظر آموزشی و پژوهشی جزو رصدخانه های مهم کشور محسوب می شود. این رصدخانه به انواع تلسکوپ ها از جمله تلسکوپ 16 اینچی مجهز است و دارای امکاناتی چون دوربین CCD، آسمان نمای آموزشی و کتابخانه است.

6: رصدخانه دکتر مجتهدی دانشگاه بیرجند در 55 کیلومتری مرکز استان بیرجند قرار گرفته است. این رصدخانه دارای تلسکوپ های مختلف از جمله تلسکوپ 10 اینچی دابستونی و تلسکوپ خورشیدی است. دور بودن از شهرها و آسمان کویری پرستاره، این رصدخانه را به مکانی مناسب برای پژوهش های نجومی تبدیل کرده است.

7: رصدخانه ابن صلاح همدانی بر فراز تپه حاج عنایت در شمال شرقی شهر همدان قرار گرفته است. این رصدخانه که از طریق شهرداری همدان راه اندازی شده، مجهز به دو گنبد آسمان نما با تجهیزات الکترونیکی پیشرفته است.

8: رصدخانه شهرداری فسا در جنوب ایران، بزرگ ترین رصدخانه آماتوری جنوب کشور محسوب می شود. این رصدخانه دارای تلسکوپ های 14 و 10 اینچی است و رکوردهای جهانی در زمینه رویت هلال ماه را از آن خود کرده است.

9: رصدخانه مهر بوشهر در 30 کیلومتری شهر بوشهر واقع شده است. این رصدخانه که به بزرگ ترین رصدخانه دانش آموزی کشور مشهور است، دارای یک تلسکوپ 16 اینچی است که امکان رصد 145 هزار جرم آسمانی را فراهم می کند.

10: رصدخانه زعفرانیه در تهران، نخستین مرکز آموزشی نجوم در ایران است که در رده سنی کودک و نوجوان فعالیت می کند. این رصدخانه که در سال 1367 شمسی فعالیت خود را آغاز کرد، در پرورش ستاره شناسان جوان و برگزاری رویدادهای مختلف نجومی پیشگام بوده است.

سخن پایانی: